Negozjanti ghall-ambjent ahjar

Bhalissa qed nahdmu sewwa u b’hafna sagrificcji ta’ hafna nies fuq tlett ezercizzji. L-ewwel kaz hu dak tal-gbir u r-riciklagg ta’ skart tal-fliexken u containers ohra tax-xorb, birer, minerali u ilma u wkoll skart iehor fil-fliexken tal-plastik u l-quddiem wkoll tal-landa. Il-kaz l-iehor hu tal-packaging l-iehor bhal kartun u karta. L-iehor hu dak tal-waste of electronic and electrical equipment (WEEE). Qed nistennew li nimxu fuq dawn mal-Gvern, basta jkun hemm ir-rieda tajba u ma jkunx hemm min ikkommetta ruhu minn taht.

Inkorru meta minn naha tal-Gvern jaqbdu u jaqdfu wahedhom, u aghar meta minn wara dahar kulhadd, jaqbdu u jiftehmu ma’ xi ftit negozjanti kbar u wara jippretendu li haddiehor jimxi warajhom qiesu xi poodle. Il-Gvern ta’ Gonzi jkorri jekk lil dawn il-burokratici ma jwiddibihomx li z-zmien tal haxx, haxx, spicca.

Nigba nismaghha. Zommha haxx. Tifrixiex. Qiesha s-sigriet ta’ Fatima. Din zgur mhix il-muzika tieghi. Lanqas jekk irrid ma nistax. Ghax jew nirraprezenta lil kotra tan-negozjanti, jew lil ftit. U il-Ministri jaghmlu zball kbir jekk jahsbu li ser isolvu l-problemi ta’ l-ambjent ghax jiftehmu, jew ahjar, jistghanaw lil ftit. Jien mixhuf. Filkas tal-Maghtab, wara li ghaqqadt flimkien lis-sidien tal-barrieri tal-qawwi kollha biex kull wiehed minnhom jiehu bicca u ma jkunx hemm wiehed kbir li jghaffighom, il-Gvern l-ewwel qal iva, imbghad ghamel li fettillu.

L-ambjent aktar minn kull suggett iehor, hu kwistjoni ta’ commitment. Fi zmien l-ambjentalista verament genwin, Daniel Micallef tar-Rabat, li kien l-ewwel Ministru b’inkariga tal-Ambjent, jien kont l-ewwel Kap tal-Ambjent. Tghallimtha mill-ewwel jum. Lin-nies mhux timponilhom. Trid tipperswadihom. Jista’ jkollok mitt MEPA u mitt elf regolament. Jekk lin-nies ma tikkonvincihomx, ma tasalx. Illum niehu pjacir nara s-success tal-isforzi edukattivi li qed isiru. Kollega tieghi qaltli li hi d-dar lanqas tista’ ma tisseparax l-iskart. Mela le, qaltli, it-tifla ta’ tmien snin tikolni jekk tarana nitfghu l-fliexken mal-iskart tal-kcina. Ghax hekk ghallmuha l-iskola. Ohra qaltli li huha ta’ disa’ snin ma jirkibx fil-karozza ma’ missieru jekk il-karozza tkun iddahhan: “papa, l-ambjent hamgu wahdek, lili ddahhalniex”. Din hi generazzjoni gdida li tiela. Prosit lil ghalliema u lil iskejjel li din l-issue qed ituha din l-importanza kollha.

Man-negozjanti ahna m’ghandniex daqshekk success, izda qed naslu wkoll. Dwar il-fliexken tal-birra, tal-minerali u tal-ilma, lil Gvern ipprezentajnielu pjan fuq hames snin li jekk il-Gvern ihaddmu jpoggi lil Malta fuq ta’ quddiem nett fil-gbir ta’ dan l-iskart. Mhux sistemi ta’ depositi li jsallbu lil konsumaturi u lil tal-hwienet u jpaxxu biss lil ftit negozjanti kbar u jsallbu lil kulhadd. Meta l-Gvern jimponi skemi li jdejjaq bihom lin-nies, ifalli politikament hu, u jaghmel hsara lil ambjent. Ghax l-ambjent jew tersaq lejh b’konvinzjoni u entuzjazmu inkella jekk thares lejh bhala kastig, tibqa’ b’ruhek imblukkata ghall-ambjent. Din hi l-esperjenza tieghi man-negozjanti. Bil-pacenzja tikkomettiehom u wara jirsistu aktar minnek.

L-iskema tal-GRTU twassal biex insahhu s-sistema tal-gbir tal-iskart bieb bieb, kuljum jingabar iz-zibel imhallat fil-borza tieghu, u kull jumejn jingabar l-iskart separat, darba l-plastik, darba l-hgieg u darba il-metall, kollha fil-borza kulurita taghhom. Il-boroz jittiehdu mis-supermarkets u mill-hwienet u l-ewwel jintuzaw ghax-xirja u wara ghall-iskart. Il-Progett tal-GRTU jsahhah is-sistema ta gbir ta skart bieb, bieb li ghandna llum u tehles lil tal-hwienet – mill izgombru u hmieg ta skema ta’ depositi ta’ fliexken u mbarazz iehor.

Hdimna wkoll fuq il-karta u fuq il-kartun. Fit-tieni fazi nigbru wkoll il-karti u l-kartun. Minn wara bieb in-nies, triq, triq, u minn wara bieb tal-hwienet ukoll triq triq. B’efficjenza, u bla zgombru ta’ toroq u mposizzjoni ta’ akkumulazzjoni ta’ skart fid-djar tan-nies, bla skumdita li trid toqghod tigri bil-boroz taz-zibel ghand tal-hanut u toqghod tikkjuja biex tiehu lura flusek. Ghax bla depoziti. Din tad-depoziti hmerija kbira. Issallab lil kulhadd, ma jridha hadd u l-ambjent tpingih bhala kastig u mhux esperjenza posittiva.

Lestejna wkoll progetti dwar l-iskart bhal washing machines, fridges, freezers, dish washers, computers, air-conditioners, geezers u apparat iehor elettroniku u tal-elettriku. Huma hafna n-negozjanti, importaturi, sidien tal-hwienet, kumpaniji tal-gbir tal-iskart, il-koperattiva tal-gbir tal-iskart, investituri li jridu jinvestu fl-impjanti tar-riciklagg u ohrajn li b’xi mod jidhlu f’dawn is-sistemi. Jiena cert li l-GRTU laqghet u semghet aktar milli laqghu u semghu l-istituzzjonijiet pubblici.

L-ambjent irridu naqbzu ghalih. Mhux ghax hemm id-Direttivi Ewropej. Mhux ghax hemm il-ligi. Imma ghax l-ambjent hu taghna lkoll. Imma rridu lkoll inkunu kommessi. Kulhadd fil-qasam tieghu. Irridu lkoll immiddu jdejna. Bil-paroli biss fejn ahna se nibqghu.