|
Strategija
Pajjizna, mill-Indipendenza ‘l
hawn, imma l-aktar mill-1971 sal-1992, haddem politka ekonomika ibbazata fuq
l-integrazzjoni. Malta ghazlet oqsma importanti li fihom setghat tahdem u
minnhom setghat l-aktar taqla` flus barranin u l-politika ekonomika
tal-gvernijiet Maltin kienet immirat lejn dawn is-setturi. F’dawn is-setturi
Malta nhass li ghandna l-vantaggi kollha possibli ekonomici u ghalhekk tajnihom
il-vantaggi kollha possibbli skond dak li Malta kienet taffordja. Dawn l-oqsma
huma:
ï¶ It-tarznari – kemm bini u aktar u aktar tiswija ta` vapuri
ï¶
It-turizmu
ï¶ Il-Freeport, l-aktar it-transhipment u l-warehousing
ï¶
L-ajruport nazzjonali
ï¶ L-bunkerins taz-zejt
ï¶ Ic-centru finanzjarju
ï¶
L-industrija tal-esportazjoni
ï¶ U fuq kollox l-kummerc internazzjonali
Ippruvajna wkoll nestendu s-servizzi edukattivi u dawk tas-sahha biex
inhajru barranin juzawhom bi qliegh. L-ghan jigifieri kien li fejn il-posizzjoni
u l-hila tal-Maltin, flimkien ma` dik ta` l-investituri u managers ta` hila
barranin, setghu jintuzaw biex nisfruttaw l-vantaggi ta` Malta bhala gzira
f’nofs ta` bahar b’temperaturi tajbin, portijiet fondi, storja u nies ta` hila,
dan ghandna ntuh priorita` fil-politika tal-Gvern Malti. Kien ukoll l-ghan ta`
din il-politika li meta dawn l-oqsma jaqilghulna l-flus barranin mehtiega biex
nixtru l-bzonnijiet taghna minn barra kemm dawk ghall-konsum kif ukoll dawk
ghall-industrija u t-turizmu, dawn il-flus kien kemm jista` jkun inzommuhom u
nhaddmuhom f’Malta u mill-Maltin. Hekk allura l-biedja u s-sajd kienu protetti
biex l-ikel kollu li kapaci nipproducu ahna stess ma jkunx importat. L-istess
ir-restoranti u l-hwienet biex il-bidwi, il-haddiema tat-tarzna u tal-fabbriki u
l-lukandi flushom jonfquhom ghand il-Maltin.
Ghalhekk kien hawn wkoll
protezzjoni shiha fuq il-bicca l-kbira tas-servizzi u kummerc marbut
mal-ekonomija lokali. Mhux ghal skop ta` idjologija jew dogma kif sikwiet hawn
min jghid, izda ghax gvern, wiehed wara l-iehor, dejjem hass li Malta tkun
moqdija ahjar jekk nisfruttaw kemm nifilhu dak li jqallana l-flus barranin u li
naraw kif inzommu l-ekonomija maghquda b’politika ta` integrazzjoni ekonomika
interna li tizgura li l-flus barranin li jidhlu jibqghu kemm jista` jkun
fil-bwiet tal-Maltin.
Liberalizazzjoni
Il-politika ekonomika ibbazata
fuq il-liberalizazzjoni ma taccettax din l-istrategija bhala l-perm tal-politika
ekonomika nazzjonali. Jien m’inhix nghid li dan hu tajjeb jew li hu hazin, qed
nghid dan bhala fatti. Il-politika ta` liberalizazzjoni tghid li meta titlaq
il-politika ta` integrazzjoni kull operatur ekonomiku jkun jista` jiftah jew
jaghlaq l-intapriza tieghu skond jekk jahsibx jiflahx jew le ghall-isfida ta`
kompetizzjoni gejja minn fejn gejja. Strategija ta` liberalizazzjoni ssostni li
m’ghandux ikun hemm limitu jekk bicca xoghol issirx mill-Maltin jew
mill-barranin jew jekk il-prodott jew servizz ikunx importanti jew hux mahdum
mill-Maltin. Din l-istrategija tghid li bil-liberalizazzjoni titnehha s-sonza
zejda fl-ekonomija, tizdied il-kompetizzjoni u b’hekk jizdied il-gid. S’intendi
l-gid jizdied jekk Malta tkun kompetittiva bizzejjed biex tikkompeti
mall-barranin kemm barra minn Malta fis-swieq barranin kif ukoll f’Malta fis-suq
Malti. Ghalhekk li l-bazi ta` politika ta` liberalizazzjoni hi
l-kompetittivita`. Skond din l-istrategija l-bidwi Malti, is-sid tal-hanut
Malti, s-self-employed Malti, garaxx tar-riparazzjoni, produzzjoni, hotel,
restaurant, travel agent, shipping agent, nightclub, hu x’inhu n-negozju, irid
ifendi s-sena kollha minghajr ghajnuna u bla protezzjoni u lest ghal kull
kompetizzjoni. Anke meta jkun jaf li x’hin xi hadd isib prodott irhas jista`
jigi jifqaghlu s-suq u jeqirdu.
Disintegrazzjoni
Issa ghaliex allura
qed nghid li Malta illum miexja b’politika ekonomika ta` disintegrazzjoni? Ghax
f’Malta biex izzomm stabiliment ta` certu qies li jinvolvi certu kapital u meta
taf kemm hu limitat is-suq taghna d-dumping jeqirdek. Jekk, biex naghti ezempju,
inti ftaht farm kbir tat-trobbija tal-fniek –ghandna numru zghir minnnhom
f’Malta li fihom ghaxqa bil-hila u l-organizazzjoni taghhom – tkun trid tfendi
s-sena kollha ghax ma tistax tiftah illum u taghlaq ghada u terga tiftah
il-pitghada. Trid fuq kollox li meta s-suq ikun tajjeb li ma ssibx min johodulek
ghax jekk titlef l-istagun li jkun fih il-qliegh, tkun tlift sena xoghol ghax
it-trobbija trid tibqa` ghaddejja. Issa bla protezzjoni jigri li meta jkun
l-istagun it-tajjeb, fil-kaz ta` Malta s-sajf, dan ikun il-perijodu li fi
Sqallija l-produtturi ma jkollhomx suq u jkunu jridu jbieghu hu x’inhu l-prezz.
Malta ghalhekk tkun dumping ground idejali ghall-isqallin. Il-produttur Malti la
jitlef s-suq tas-sajf jkun tilef s-sena kollha u ma jkunx jaqbillu jinvesti
aktar fuq il-livell tal-llum. Dan ikun ifisser li l-mara tad-dar u r-restaurants
minflok fenek Malti jibdew iservu fenek Sqalli. Il-liri li l-espotatur u
l-hotelier jgib lejn Malta jergghu johorgu ‘l barra. Dan l-argument li jghodd
ghal produzzjoni lokali kollha – majjal, tjur, halib, canga, bajd , hxejjex u
frott, tadam, kunserva, artigjanat, sajd u ghal hafna u hafna xoghol iehor.
Tfisser li dawn kollha jzarmaw? Le. Allahares. Izda jkunu jridu jfendu mod hafna
differenti milli jfendu llum, ghax dejjem hemm lesta d-daqqa tal-mannara.
Ghalhekk qed nghid li din hi politika tad-disintegrazzjoni ghax m’hemmx aktar
rabta bejn attivita` ekonomika u ohra bla priorita` nazzjonali. Jien ma nahsibx
li dan il-punt qed inkun spjegat sewwa. Lanqas ma nahseb li l-gvern bis-serjeta`
qed jibni alternattiva li tfendi.
X’ser naghmlu
Allura x’ser naghmlu?
Din hi xi haga li l-Maltin iridu jiddeciedu. Il-Gvern iddecieda skond l-istudji
li ghandu u skond pariri li qed ituh il-hafna Ministri barranin u Kummissarji li
gejjin izuruna, wiehed wara l-iehor, li b’politika immirata lejn is-swieq
barranin u mhux aktar lejn il-Malti, li Malta ggib aktar investiment u li
jizdied il-gid. Li hu fatt hu, izda li dan s’issa mhux qed jigri. Il-politika
ta` disintegrazzjoni s’issa gabet hafna u hafna intraprizi f’xifer ta`
falliment; investiment gdid fl-industrija tal-manifattura mhux qed isir;
fit-turizmu ahna l-aktar pajjiz li tlifna fil-kompetittivita` meta mqabbla ma
kompetituri kbar taghna bhal Spanja, l-gzejjer Ballerici, it-Tunizija,
it-Turkija, il-Kroazja, il-Grecja ul-Egittu; fl-gholi tal-hajja ahna waqajna
lura meta mqabbla ma kompetituri bhal Cipru, Italja, Portugal, Tunezija, Grecja
u Spanja; fit-Tarzna qed nitilfu suq wiehed wara l-iehor; l-Enemalta li kienet
taqla` mill-bankerins illum qed titlef; is-settur pubbliku suppost li sar aktar
efficjenti izda illum qed jonfoq dejjem aktar.
Suppost li
l-liberalizazzjoni gabitlna aktar efficjenza, aktar kompetizzjoni u rohs.
Suppost li sirna aktar kompetittivi fid-dinja. Ir-rizultat izda juri li fejn
ghandna suppost li sirna hfief u kompetittivi halli nzidu l-ordnijiet fil-fatt
sejrin lura: sejrin lura fl-esportazzjoni; sejrin lura fit-turizmu u sejrin lura
fit-tarznari u fil-Freeport u fic-centru finanzjarju.
Mela qed immermru
s-suq intern u l-operaturi fuq is-suq Malti u qed nitmermru wkoll fis-suq
internazzjonali. Din is-sitwazzjoni ma tistax tkompli. Ghalhekk hemm bzonn ta`
decizjoni bikrija. Ma nistghux nibqghu hekk.
|
