|
Fl-Ewropa jezistu Charters dwar id-drittijiet tal-bniedem,
dwar id-drittijiet tal-haddiema u anke dwar id-drittijiet ta’ l-annimali izda
Charter dwar l-intrapriza z-zghira kien ghadu ma jezistiex. L-ESBA (European
Small Business Alliance) fl-ahhar kungress taghha kienet approvat dokument
imtella’ mill-Federazzjoni ta’ l-Intraprizi iz-Zghar ta’ l-Ingilterra (FSB) u
hadmet hafna biex dan id-dokument jigi nkorporat f’dan ic-Charter. Il-GRTU ta’
Malta bil-partecipazzjoni taghha fil-Kungressi u fil-Board Ezekuttiv tal-ESBA
hadet sehem ukoll fil-preparattivi ghal dan id-dokument. Ghalhekk kien ta’
sodisfazzjon kbir ghall-ESBA li rat hafna mill-principji u l-punti li hadmet
fuqhom fi snin li ilha tezisti jigu nkorporati f’dan
ic-Charter.
Ic-Charter
Dan ic-Charter illum iservi bhal l-bazi li fuqu
ghandhom jitfasslu l-ligijiet u r-regolamenti mfassla mill-Kummissjoni Ewropeja
kif ukol dawk imfassla mill-gvernijiet u l-Parlament tal-pajjizi membri.
Ghalkemm Malta ghadha mhux membru, Malta giet komessa illi torbot is-sistema
taghha mac-Charters approvati mill-Kunsill ta’ l-Unjoni Ewropeja bil-prezenza
tal-Prim Ministru ta’ Malta fil-laqgha tal-Portugal. Wiehed ghalhekk stenna li
minn dak inhar il-gvern Malti jifli sewwa dan ic-Charter u jibda jara li
l-ligijiet ta’ pajjizna u l-bosta regolamenti li jinhargu ikunu jiriflettu dak
li jinghad f’dan ic-Charter. Din, ghan-negozji z-zghar, hija mportanti hafna u
pass tremend ‘il quddiem. Il-GRTU sa mill-bidu zgurat li kopja ta’ dan
ic-Charter tghaddi ghand il-Ministri kollha tal-Kabinet Malti, Segretarji
Parlamentari u Kapijiet ta’ Korporazzjonijiet biex ikun assigurat li c-Charter
f’Malta jithaddem. F’cerimonja simbolika wkoll il-GRTU kienet ghaddiet kopja
lill-President ta’ Malta, l-Prof Gwido de Marco. Is-Segretarju Parlamentari
Edwin Vassallo, minn kmieni qabad din il-kwistjoni u zamm il-kuntatt flimkien
mal-organizazzjonijiet li jirrapprezentaw in-negozji f’Malta biex ir-rapport
bejn dawk fi Brussels li jiehdu hsieb it-twettiq tac-Charter u l-gvern Malti
jkun rapport haj u attiv. Id-delegazzjoni li telghet Slovenja l-gimgha l-ohra,
fejn is-Segretarju Parlamentari Edwin Vassallo iffirma c-Charter ghan-nom
tal-gvern Malti, kienet ghalhekk okkazzjoni ta’ sodisfazzjon ghal kull min irrid
jara l-progress tan-negozji z-zghar.
Principji
Fil-bicca l-kbira
tal-pajjizi ta’ l-Ewropa Maghquda u aktar u aktar go Malta, n-negozji z-zghar
l-anqas biss huma ikkunsidrati fejn tidhol il-maggoranza assoluta tal-qafas
legali Malti. Il-GRTU ilha s-snin u bla waqfien, ta’ xejn tappella u tirsisti
biex dan ir-rikonoxximent jasal. Jien illum nippretendi li issa, li l-Prim
Ministri ta’ l-Ewropa Maqghuda qablu ma’ dan ic-Charter u li Malta wkoll
iffirmat dan ic-Charter, li Malta tkun minn quddiem nett fit-twettiq ta’ dan
ic-Charter. U nispjega ghaliex. Ic-Charter jaccetta mill-ewwel sentenza tieghu
li “l-intrapriza z-zghira hija s-sinsla ta’ l-ekonomija Ewropeja, n-negozji
z-zghar huma bazi mportanti ghal hafna mpjiegi u art fertili ghall-izvillup ta’
l-inizjattiva dwar in-negozju. L-isforzi ta’ l-Ewropa biex thaddem l-ekonomija
l-gdida (the New Economy) jirnexxu biss jekk in-negozji z-zghar jittellghu fuq
nett fl-agenda. In-negozji z-zghar huma l-aktar li jintlaqghtu meta jkun hemm
bidliet fic-cirkostanzi tan-negozju. Huma l-ewwel li jsofru jekk jitghabbew
iz-zejjed b’hafna burokrazija zejda. Ikunu huma wkoll l-ewwel illi jgawdu u
jkattru minn inizjattivi li jwasslu biex jitnaqqas ir-red tape u jigi premjat
aktar is-success”.
Haga ta’ l-iskantament kif wiehed jista’ jaqbad dawn
l-istess sentenzi minn kull presentazzjoni li ktibt u minn kull dokument li
hareg mill-GRTU matul is-snin. Illum li dawn is-sentenzi qeghdin fil-ftuh ta’
dan id-dokument hu sinjifikanti hafna. F’Lisbona, il-Prim Ministri Ewropej
iddikjaraw “li fuq din il-bazi jridu li l-Ewropa issir l-aktar ekonomija
kompetittiva u dinamika u nformata fid-dinja b’kapacita’ li tkattar il-gdid
ekonomiku b’modd sostenibbli u tohloq u tkattar aktar impjiegi u twessa’
il-koezjoni socjali. In-negozji z-zghar ser ikunu rikonoxxuti bhala l-mutur
ewlieni li ghandu jwassal ghal aktar tigdid, aktar impjiegi kif ukoll aktar
integrazzjoni socjali u lokali fl-Ewropa.” Il-Prim Ministri qablu “li ghalhekk
ghanda tinghata spinta biex jinholoq l-ahjar ambjent possibbli li fih in-negozji
z-zghar u l-ispirtu ta’ l-intrapriza ikun jista’ jimrah”.
Twettieq
Wara li c-Charter ikompli bil-lista ta’ x’ghandhom jaghmlu
l-gvernijiet imsejha biex in-negozji z-zghar mhux biss ma jibqghux ifixxkluhom
izda joholqulhom ic-cirkostanzi kollha favorevoli biex ikomplu jisahhu,
il-Kunsill ta’ l-Unjoni Ewropeja jintrabat li jaghti s-support kollu tieghu biex
ikunu sostnuti l-inizjattivi kollha li jwasslu biex l-ghanijiet ta’ dan
ic-Charter jitwettqu. Fuq kollox il-kapijiet tal-gvernijiet ta’ l-Ewropa
jintrabtu li jisimghu l-lehen tan-negozji z-zghar. Nispera li l-Ministri ta’
Malta dan ic-Charter jarawh, jifluh u jwettquh. Jien din il-gimgha qed nizgura
li kull wiehed minnhom ser ikollu fuq l-iskrivanija tieghu kopja ta’ dan
ic-Charter.
Red Tape
Punt importanti li jenfassiza dan ic-Charter hu
it-tnaqqis tal-muntanja esagerata ta’ red tape li bih huma msallba n-negozji
z-zghar. Negozji kbar ikunu jistghu jaffordjaw ihallsu impjegati full time u
specjalisti biex jghinuhom igorru l-piz burokratiku izda z-zghar ma jifilhux.
Studju li ghamlet l-FSB fl-Ingilterrra juri li ghan-negozji li ma jhaddmux aktar
minn ghaxar impjegati (micro enterprises) in-nefqa fuq it-thaddim ta’ pizijiet
burokratica tqum hdax –il darba aktar liz-zghir milli lill-kbir. Dan ghaliex
il-kbir ikun jista’ jifrex in-nefqa fuq firxa wiesa’ ta’ klijenti waqt li
z-zghir m’ghandux din il-possibbilta’ u jkollu jgorr in-nefqa zejda kollha hu.
Barra minn dan il-hin li n-negozjant iz-zghir irid jiddedika biex jamministra
s-sistema vasta ta’ red tape tikollu sa’ hamsin fil-mija tal-hin u l-energija li
hu jista’ jiddedika lejn in-negozju tieghu. Jigifieri meta pajjiz qed
jirrikonxxi li l-intrapriza z-zghira hija fonti ewlenija ta’ inizjattivi godda u
hija il-mutur tat-tigdid fl-ekonomija moderna, tkun qed tirrikonoxxi wkoll illi
l-hin zejjed li qed jinhela biex in-negozji jhaddmu l-esagerazjoni ta’ pizijiet
zejda mposti fuqhojm qeghdha tohnoq u tharbat dak li hu rikonoxxut li llum hu
tant importanti ghalina llkoll: is-sahha taz-zghir li jkattar il-gid u johloq
aktar koezjoni socjali.
Tassazzjoni u Finanzi
Il-kapitlu f’dan
ic-Charter dwar it-tassazzjoni jigbor kwazi kelma b’kelma dak li ilna nghidu
ghal snin shah u li nittama li l-Ministru tal-Finanzi ta’ Malta jixtghar u
jifhem sewwa qabel ifassal il-Budget li jmiss. L-ewwelnett ic-charter jghid dak
li l-GRTU ilha thanbaq dwaru s-snin, jigifieri, li n-negozji z-zghar ghandhom
ikunu ezentati minn hafna obligazzjonijiet regolatorji. Id-dikjarazzjoni ta’
Feira qed tinsisti li l-gvernijiet “ghandhom jaghmlu l-affarijiet aktar semplici
biex il-piz ta’ compliance fuq in-negozji z-zghar jonqos”. Fuq kollox
id-dikjarazzjoni tghid “li s-sistemi ta’ tassazzjoni ghandhom jigu rrangati biex
jipremjaw is-success, jinkoraggixxu l-holqien ta’ negozji godda, jaghtu vantaggi
lin-negozji z-zghar biex ikunu jistghu jespandu u jkattru l-impjiegi u jkunu
f’posizzjoni ahjar li jwettqu inizjattivi godda u jghaddu l-intraprizi
ghall-generazzjonijiet ohra. Il-pajjizi Ewropej huma nstigati biex jibbazaw
it-tassazzjoni fuq principji ta’ best practice u ta’ personal performance
incentives”.
Ic-Charter jitkellem ukoll dwar x’ghandhom jaghmlu
l-gvernijiet biex jizguraw li l-intrapriza z-zghira tkun mghoqdija tajjeb
mis-servizzi finanzjarji u jenfassiza bil-kbir il-htiega li jigu zviluppati
relazzjonijiet hafna ahjar bejn is-sistema bankarja u n-negozji z-zghar biex
jinholqu accessi ahjar u kundizzjonijiet aktar ragonevoli biex iz-zghar igawdu
aktar kreditu bankarju u nvestiment kapitali. L-Unjoni Ewropeja ser taghmel
aktar sforzi biex il-European Investment Bank tkun aktar accessibbli mill-ftit
li hi llum biex tiprovdi kapitali finanzjarji ghat-twaqqif u tkattir ta’
intraprizi li jhaddmu teknologiji godda. L-Unjoni Ewropeja bi hsiebha ghalhekk
tkattar l-impenn u l-fondi biex iz-zghar ikollhom access aktar ghat-teknologijii
l-godda minghajr ma jitkissru finanzjarjament.
Il-Lehen
taz-Zghar
L-ESBA issejjah lilha nfisha “l-lehen indipendenti ta’ l-intrapriza
z-zghira u medja fl-Ewropa”. Il-GRTU issejjah lilha nfisha “l-lehen ta’
l-inizjattiva privat f’Malta”. Hemm numru ta’ organizazzjonijiet ohra fuq livell
Ewropew li jitkellmu ghall-intrapriza z-zghira. L-istrutturi fl-Ewropa Maghquda
ghadhom torox ghall-lehen ta’ l-intrapriza z-zghira. Anke f’pajjizna
l-gvernijiet ghadhom isibuha bi tqila mmens biex jisimghu bis-serjeta’ dak li
ghandhom x’jghidu l-kelliema ta’ l-intrapriza z-zghira.
Sodisfazzjon
kbir li kelli f’hajti f’dan l-ahhar snin kien precizament li rnexxieli nsahhah
il-lehen taz-zghar f’pajjizna. Izda baqa’ hafna u hafna xi jsir. Il-Prim
Ministri ta’ l-Unjoni Ewropeja issa qabblu, u issa maghhom intrabat ukoll ll
il-Prim Ministru ta’ pajjizna, li ghandha issir revizjoni shiha ta’ kif
l-interessi tan-negozji z-zghar huma rapprezentanti fuq livell nazzjonali u fuq
livell Ewropew. Qablu wkoll li l-lehen taz-zghar ikun nkluz bi shih f’dak li qed
jissejjah id-djalogu socjali.
Il-Weghda
“Ahna kommessi”, jghidu
l-kapijiet tal-gvern ta’ l-Ewropa Maqghuda, “li nimxu lejn it-twettiq ta’
l-ghanijiet imfassla fic-Charter tan-negozji z-zghar fit-tfassil ta’ politika
nazzjonali u Ewropeja dwar l-intrapriza”.
In-negozji z-zghar u s-self
employed ilhom jisimghu weghdi, izda fatti rari li raw. Dan ic-Charter illum ser
ikun il-frosta li l-organizazzjonijiet li jirrappresentaw lin-negozji z-zghar
ser juzaw fuq il-gvernijiet biex kemm fuq skala nazzjonali kif ukoll fuq skala
ikbar Ewropeja, jiccaqalqu u jimplimentaw dak li weghdu u halfu dwaru
fil-Portugal. F’Malta hekk ser naghmlu wkoll.
|
