|
Matul din l-ahhar sena, l-aktar, jien ppruvajt
b’kull mod li lill-gruppi differenti ta’ bdiewa u rahhala nghinhom u noffrilhom
s-servizzi u l-esperjenza tal-GRTU biex huma jkunu f’posizzjoni ahjar li jerfghu
s-salib kbir u enormi li qed ikunu mgeghla jgorru hekk kif Malta qed tigi
kostretta li tadotta l-acquis communautairre prattikament sas-sena
d-diehla.
Jien qrajt kull rapport li tpogga ghad-disposizzjoni tieghi u
li jirreferi ghall-impatt u d-dhul ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea ser ikollu fuq
il-bdiewa u r-rahhala Maltin. Tkellimt ukoll ma rapprezentanti tal-bdiewa u
rahhala minn diversi pajjizi kemm dawk diga’ membri biex inkun naf x’gara wara
li dahhlu, bhal Grecja, Portugal u Spanja u ma ohrajn minn pajjizi li bhalna
ghadhom fuq l-ghatba.
Ma nemminx li xi hadd minn dawn il-pajjizi kollha
huwa ekwivalenti ghal Malta. L-istudji serji li saru kollha jenfasizzaw li ahna
differenti. Malta hi gzira maqghtuha bil-bahar mill-eqreb post Ewropew u mdawwra
b’pajjizi ohra akbar minna fil-Lvant Nofsani u fin-Nord tal-Afrika li ghandhom
produzzjoni tal-biedja li tikkompeti direttament ma’ Malta. Malta ghandha hafna
diffikultajiet biex izzomm produzzjoni ghaddejja izda l-genju u l-hila tal-bidwi
u r-rahhal Malti u l-ghaqal ta’ hafna nies kapaci li hadmu fid-dipartiment
tal-biedja irnexxielhom jaghtu lill-pajjizna biedja li tatna hafna u hafna
sodisfazzjon u li halliet qliegh kbir lill-pajjizna u lill-eluf kbar ta’ Maltin
ghal hafna u hafna snin. Illum fil-biedja mhux biss hemm eluf ta’ Maltin jahdmu,
izda hemm investiti l-miljuni ta’ flus tal-Maltin u ghal min investa f’dan
il-qasam, kemm bdiewa, rahhala, processuri, distributturi u hafna u hafna ohra,
il-biedja ghalihom hi kollox u s-sors kollu tal-ghixien taghhom. Hawn
sfortunatament minn jipprova jcekken l-importanza tal-biedja f’pajjizna. Dan hu
zball ohxon. Il-biedja hi fil-fatt importanti ghal pajjizna aktar milli juru
c-cifri. Partijiet kbar ta’ Malta huma rurali. Kull min jghix qrib il-kampanja
jaf li f’zoni shah ta’ Malta l-biedja hi l-mutur tal-ekonomija ta’ dawn
in-nahat.
Il-karba tal-bdiewa u r-rahhala
Ghalhekk l-argument dwar
il-biedja hu serju hafna u jridu jidhlu fih bis-serjeta’ dawk kollha li verament
ihobbu lill-pajjizna. Il-karba tal-bdiewa u r-rahhala li qed jifhmu x’inhu
jigri, trid l-ewwel u qabel kollox tinstema mill-bdiewa u r-rahhala l-ohra
kollha ghax baqa’ hafna li ghadhom jghixu bit-tama u bil-fiducja ghamja f’nies
li ma jidhrux li huma kapaci jerfghu r-responsabbilita’ tal-mument. Il-karba
trid tinstema wkoll minn hafna ohrajn. Mhux kwistjoni biss tal-bdiewa u
r-rahhala. Hi kwistjoni socjali u mhux biss ekonomika ghax tolqot il-mod
tal-hajja barra l-introjtu ta’ hafna familji Maltin. Hi kwistjoni ta’ sigurezza
nazzjonali. Min ghex l-ahhar gwerra dinjija jaf x’ifisser li pajjizna ma jkollux
biex jghix u jrid mill-barranin. Hi kwistjoni ta’ aktar qliegh mit-turizmu:
x’jiswa li ngibu t-turist f’pajjizna, imbaghad kull ma jkun irid irridu
nimpurtawh ghax il-produzzjoni lokali nkunu qtilniha? Hi kwistjoni wkoll ta’
ambjent. Fejnhom l-ambjentalisti? L-ambjent Malti hu li hu ghaliex ghandna
biedja u hajja rurali vitali. Il-biedja hi taghna lkoll u rridu nibzghu ghaliha
lkoll. Min ghandu jitkellem irid jitkellem illum. Ghada jista’ jkun too
late.
Il-mexxejja tas-setturi differenti tal-bdiewa u rahhala – iz-zewg
assocjazzjonijiet nazzjonali tal-bdiewa, l-lobby group tal-biedja, l-koperattiva
centrali tal-bdiewa, l-koperattivi l-ohra tal-bdiewa u l-Apex li tikkordina
x-xoghol ta’ dawn il-koperattivi, l-koperattivi tal-prodotturi kemm dik
tal-prodotturi tal-majjal, l-ohra tal-produtturi tac-canga u tal-halib,
l-koperattiva tal-produtturi tat-tigieg u tal-bajd, l-ghaqdiet ta’ min irabbi
l-fniek u dawk li jzommu n-naghag, dawk li jipproducu l-gheneb, iz-zebbug u
l-ghasel – illum ghandhom responsabbilita’ enormi. L-istess dawk li
jirrapprezentaw lill-processuri u l-fabbriki agro-industrijali.
Il-biedja
tista’ tinqatel
Ir-rapport serju li kitbu l-esperti tal-CIHEAM-IAM ta’ Bari
fl-Italja, jghid bl-aktar mod car, li ghandna quddiemna l-possibilita’ reali li
l-biedja Maltija tisparixxi darba ghal dejjem. Dan m’ghandux isir u hi
r-responsabbilita’ enormi ta’ min imexxi l-ghaqdiet tal-bdiewa u r-rahhala li
jkun zgur li dan ma jsirx. Nghid bl-aktar mod sod, bhal ma ili nghid lil dawk
kollha li jkellmuni: min mhux kapaci, min m’ghandux il-hila li jmexxi, li jifhem
x’inhu jsir u jrid ifiehem lil haddiehor u mhux kapaci jmexxi b’hila u ghaqal
kbir lil shabu, ghandu jwarrab u jaghmel il-wisa’ lil min hu kapaci u ghandu
l-hila. It-tnehhija tal-levies qabel ma’ Malta tidhol fl-Unjoni Ewropea u
l-program tal-gvern biex speci ipaci l-impatt ta’ din it-tnehhija bis-sussidji,
mhiex soluzzjoni tajba. Ir-rahhala u l-bdiewa din il-haga jridu jifhmuha.
Il-biedja Maltija diehla fl-aktar bahar imqalleb li qatt dahlet fih kemm
ilha tezisti. Min mhux kapaci jara dan ghandu jwarrab u mhux joqghod johlom u
jittama u jafda bl-amment. Li tmexxi qatt m’hu komdu. Zgur, li tkun f’posizzjoni
ta’ tmexxija illum fil-qasam tal-biedja hi responsabbilita’ kbira hafna.
Fil-maltemp ma jimpurtakx mill-wicc u l-forma tal-kaptan. L-importanti li hu
kapaci. Dan hu li jien l-aktar li nappella lill-bdiewa u lir-rahhala: kunu zguri
li min qed imexxikom hu l-aktar kapaci; lil min imexxikom nghidlu biex ma jafdax
u fejn ma jifhimx iqabbad lil min jifhem. Ma rridx inkun f’qoxort min izomm
il-posizzjoni u jorbot u wara jsib li ghamel froga. Din m’hiex kwistjoni ta’
mbaghad naraw. Hi kwistjoni ta’ hajja jew mewt
tas-settur.
Is-salvazzjoni
Dan ifisser li Malta m’ghandiex ghazla. Le,
ta lanqas mhux hekk qed jghidu l-esperti. L-esperti qed jghidu li Malta ma
tistax tiftah il-bibien ghall-kompetizzjoni ta’ prodotti importati minn barra
qabel ma ssahhah sew il-produzzjoni lokali. L-esperti qed jghidu li biex
ir-rahhala u l-bdiewa Maltin ikunu f’posizzjoni li jikkompetu irid jitfassal
pjan serju ta’ investiment qawwi immirat biex Malta tipproduci l-aktar kwalita’
gholja ta’ prodotti li tkun kapaci iggib prezzijiet gholjin fis-swieq Ewropej.
Malta trid tkun kapaci tbiegh il-prodotti ta’ kwalita’ barra waqt li tkun qed
tixtri minn pajjizi ohra prodotti ohra irhas. Izda Malta trid tonfoq il-miljuni
l-kbar biex ikun ristrutturat bis-serjeta’ il-qasam kollu tal-biedja biex
jitwettaq dak li qed jghidu l-esperti. Dak li qed jipproponi l-gvern illum
mhuwiex dak li hu mehtieg li jsir jekk Malta trid tigwadanja mis-suq komuni
Ewropew. Il-program tal-gvern hu program tat-traqqih. Ghar-ristruttura serja
issemmiet ic-cifra ta’ aktar minn sittin miljun lira. Dan l-investiment irid
isir kwazi fl-oqsma kollha u jrid iz-zmien u jrid hafna tahrig. Zgur li ma
jistax isir f’daqqa u bla ppjanar serju.
L-ippjanar irid isir ghas-settur
kollu u ghall-qasam rurali kollu. Mhux xoghol tad-dilettanti. Mhux sewwa li
l-gvern jippretendi li bidwi jew rahhal jitlaq minn fuq il-post tax-xoghol
tieghu, jitfaghlu quddiemu pataflun karti, li anke lil min hu intiz ihawdu, u
jippretendi li bidwi u rahhal jiddeciedi u jorbot il-futur tieghu u ta’
shabu.
It-Tlieta 2 t’April
Dak li rajt isir nhar it-Tlieta 2 t’April
2002 fin-New Dolmen Hotel, il-Qawra, sewwidli qalbi bil-kbir. Nies li lanqas hu
xogholhom li jifhmu li l-kumplikazzjonijiet li gelghuhom jiddeciedu dwarhom,
kienu qed ikunu immartellati minn ohrajn li issa ilhom ix-xhur ifasslu u jiktbu
u jistudjaw. Huma hadu x-xhur u niddubita kemm fehmu u kemm fasslu tajjeb. Issa
lil haddiehor, bidwi u rahhal bi professjoni, ippretendewh jorbot u jiddeciedi
fi ftit sighat.
Nhar l-Erbgha 3 t’April 2002, jien u shabi, tkellimna
mal-President ta’ Malta, l-Prof. Gwido de Marco. Il-messagg li s-sidien
tal-intraprizi Maltin ghaddewlu kien wiehed car: ma jistax ikun li nibqghu
sejrin hekk. Il-gvern ma jistax jibqa’ ghaddej jahseb li hu u n-nies tieghu
jifhmu l-aktar, taparsi jikkonsulta, u ma jismax. Pajjizna taghna lkoll. Aktar
milli hu tal-politici u tal-burokratici hu ta’ dawk li jahdmu, ta’ dawk li
jistinkaw, ta’ dawk li jinvestu u jghatu hilithom u sahhithom. Dak li sar nhar
it-Tlieta 2 t’April 2002 hu ezempju car. Iddecidejt, qed jghid il-gvern, u ser
nibqa’ ghaddej. Inkellmek nghid li int qbilt mieghi, imma ser nibqa’ ghaddej.
Il-bdiewa u r-rahhala jekk iridu baqghalhom cans jitkellmu. Ftit, imma
baqghalhom. Ohrajn diga’ tilfu c-cans taghhom. Dan hu zmien li fih il-hmar biss
jorqod.
|
