|
L-employers l-ewwelnett ghamluha cara li hadd mill-ghaqdiet
ufficjali li jirrapprezentaw lis-sidien mhu kontra li ‘l haddiema jitkattrulhom
il-kundizzjonijiet tax-xoghol u l-istandard of living taghhom u dan bhala
process kontinwu. Il-bicca l-kbira tal-intraprizi Maltin iridu lkoll mis-suq
lokali u zgur li ma jistghux jimmaginaw illi jkollhom anqas flus fil-but jew
anqas ambizzjonijiet jew anqas hajra li jghollu l-istandard of living taghhom.
L-ekonomija hi katina. Is-sid irid jirsisti u jrid jkun kompettitiv, inkella ma
jimxix. Izda l-haddiem irid imexxi x-xoghol u eventwalment hu l-individwu li
jrid isostni l-ekonomija. Jekk dan ic-cirku ma jahdimx, ekonomija moderna
tistghagna. Dan li jfisser ekonomija tas-suq – rota li trid tibqa` ddur bla hadd
ma jzommha – produzzjoni – qliegh ta` flus – bejgh – xiri – infiq – tfaddil –
investiment – produzzjoni, u nergghu bl-istess ciklu.
Stharrig
L-ahhar stharrig li sar mill-European Foundation fuq il-kundizzjonijiet
tax-xoghol fil-pajjizi kandidati ghas-shubija fl-Unjoni Ewropea wera li
l-kundizzjonijiet tal-haddiem Malti huma ahjar minn dawk tal-pajjizi applikanti
l-ohra. Hafna minn dawn il-pajjizi hargu minn sistemi kommunisti fejn suppost
il-haddiem kien jigi l-ewwel. F’Malta min ihaddem u t-Trade Unions ghandhom
ihossuhom sodisfatti li, bin-nuqqasijiet kollha u l-limitazzjonijiet kollha
taghna, pajjizna ghandu biex ikun sodisfatt. Min ihaddem jirraguna li l-qofol
ta` aktar progress hija l-produttivita` tal-Maltin.
Il-Ligi l-Gdida
tax-Xoghol
L-aktar li ssemmiet din il-ligi hi ghal fatt li l-Unions qed
ihossuhom tnaqqsilhom id-dritt li jezercitaw il-waqfien mix-xoghol tal-haddiema
meta dawn ikunu qed isegwu kwistjoni li tolqot l-ghixien jew il-kundizzjonijiet
tax-xoghol taghhom. Il-Unions qed isostnu li dak li qed isir f’Malta mhux
konformi ma dak li huwa accettat mill-Organizazzjoni Dinjija tax-Xoghol
l-ILO.
Mill-banda l-ohra, min ihaddem aktar qed ihares lejn it-tieni
parti tal-ligi. Il-ligi l-gdida tghaqqad flimkien dik li qabel kienet il-Ligi
dwar ir-Relazzjonijiet Industrijali ma` dik li kienet il-Ligi li tirregola
l-Kundizzjonijet tax-Xoghol. Min ihaddem qed isostni li l-Ligi li tirregola
l-Kundizzjonijiet tax-Xoghol qed tghabbi wisq pizijiet ohra fuq min ihaddem u li
setghu gew evitati. Il-GRTU, li ghal fini tal-Ligi, kif inhi u kif ser tibqa`,
ma tistax hlief tirregistra bhala ghaqda tas-sidien, issostni li n-negozji
z-zghar qed jigu trattati daqs il-kbar u ghalhekk tghid li l-Ligi tax-Xoghol
il-Gdida hija ahbar hazina ghall-intraprizi z-zghar Maltin.
Il-GRTU u
l-Ligi l-Gdida tax-Xoghol
Il-GRTU ssostni li meta l-ligi titfa fl-istess
keffa lil ST Microelectronics u lill-hanut zghir li fih jahdmu r-ragel, martu u
bintu, mhix qed tkun gusta. Pajjizi ohra jiddistingwu b’mod car bejn intrapriza
tal-familja, jew entrapriza zghira, u l-intrapriza l-kbira fejn hemm numru ta`
haddiema suggetti ghal ftehim kollettiv. It-Taljani ghadhom kemm qablu li l-ligi
tax-xoghol tibqa` tezenta lill-intraprizi z-zghar. Dan fid-dawl ukoll
tac-Charter Ewropew tal-Intraprizi z-Zghar.
Izda mhux f’Malta. Il-GRTU
ssostni li l-Ministru Gonzi injora ghal kollox il-proposti tal-GRTU qisu
l-Kabinett li minnnu jaghmel parti hu mhux l-istess wiehed li rattifika
d-dikjarazzjoni ta` l-Unjoni Ewropea ta` Feiera (2000) u dik ta` Maribor (2002)
dwar in-negozji z-zghar. Dwar dan, il-GRTU, diga qed taghmel lobbying fi
Brussell biex dak li ntrabat mieghu l-Gvern Malti, jwettqu u mhux jiffirma haga
u jaghmel ohra.
Il-Proposti tas-Sidien
Il-pakkett tal-proposti li
mieghu qablu l-ghaqdiet kollha li jirraprezentaw lis-sidien, kbar u zghar u minn
kull settur, mhux xi babaw. Wiehed jifhem li l-Unions harsu lejn x’uhud minn
dawn il-proposti bl-ikrah, izda ohrajn m’humiex ta` barra minn hawn. Forsi kien
jaghmel aktar sens li kieku s-sidien u t-trade unions resqu ghand il-Gvern
b’talba komuni biex filwaqt li jdahhal ir-riformi, johloq ukoll il-fondi u
l-kotroproposti biex l-intrapriza ma titghabbiex b’pizijiet zejda li johonquha.
F’pajjizna sfortunatament izda hekk ghadna, immorru ghas-superlattiv, fejn
nistghu nghidu ma joghgobnix, nghidu, disastru. Flimkien, fi front wiehed naslu
aktar biex insalvaw l-intraprizi Maltin. Bil-konfront ma zgur
Naraw ftit
x’inhu jinghad.
Occupational Health & Safety
Min ihaddem jaqbel li
l-istandards tas-sahha u s-sigurta` fuq il-post tax-xoghol ghandhom joghlew. Li
ma jaqblux fuqu hu dwar min ser ihallas il-prezz. Min ihaddem, ma jridx li
jhallas kollox hu. Is-sidien ighidu li hafna milli qed jigi propost m’hemmx
bzonnnu u m’ghandniex f’pajjizna nikkupjaw dak kollu li jghodd ghal barra fejn
ic-cirkustanzi huma ferm differenti.
Min ihaddem isostni wkoll li certi
spejjez ikunu koperti meta intrapriza tista` tifrex il-kont fuq firxa wiesgha
ta` klijenti. Izda f’Malta, f’hafna cirkostanzi, s-suq hu ckejken wisq u n-nefqa
qed tkun proporzjonalment ghola milli hi fuq intrapriza barra minn Malta fejn
is-suq hu ikbar. Ir-risposta li min ma jiflahx ghaz-zieda fl-ispejjez ghandu
jaghlaq jew jaqbad linja ohra, mhix gusta la mas-sid ta` l-intrapriza li jkun
investa flusu, li f’hafna kazi jkun l-uniku xoghol li l-familja tieghu dejjem
ghamlu. Mhux facli li jaqbad u jaghlaq u jiftah xi negozju iehor, u lanqas mhi
gusta mal-haddiema ta` l-intrapriza. Mhux facli ghall-haddiema, li f’hafna kazi
jkun ilhom jahdmu ma` sidhom is-snin u jkun ukoll l-uniku xoghol li jafu
jaghmlu, meta l-intrapriza taghhom tigi mgieghla taghlaq, li jsibu xoghol iehor,
l-aktar meta jkunu haddiema ta` certa eta`. Wiehed ghalhekk jaghmel zball li
dwar jghaggel u jasal malajr ghal konkluzjoni dwar is-sahha u
s-sigurta’.
Jien rajt hafna postijiet tax-xoghol fejn l-affarijiet vera
mhux qeghdin sewwa. Izda bi ftit ghajnuna dawn ikunu jistghu jitrangaw, minghajr
ma jsiru l-investimenti godda li hafna drabi jkunu mposti milll-esperti, inkella
l-intrapriza tigi mgieghlha taghlaq. Jien dejjem insostni li min jifhem kemm hu
difficli li tohloq post tax-xoghol f’pajjizna m’ghandu qatt igieghel li jintilef
anke post wiehed tax-xoghol.
Riforma fis-sigurta’ socjali
Min ihaddem
jitkellem wkoll dwar ir-riformi fis-sigurta’ socjali li issa ilna nitkellmu
dwarhom snin, izda li qatt ma sar xejn fuqhom. Waqt li mhu qed isir xejn,
id-differenza bejn dak li jdahhal il-Gvern biex ikopri is-servizzi socjali u
l-programmi tas-sigurta’ socjali u skemijiet ohra, u dak li johrog bhala
hlasijiet, qieghed dejjem jikber. Il-ligi l-gdida tax-xoghol mhux talli ma
tissugerixxi xejn kif din id-differenza tinghalaq, talli qed tkompli twessa`
il-ferita.
Kontro-Proposti
L-ghaqdiet ta’ min ihaddem ghamlu numru
ta` proposti kif in-nefqa li ser igorru s-sidien b’rizultat tal-Ligi l-Gdida
tax-Xoghol tonqos. Is-sidien jitkellmu dwar il-kwistjoni tal-festi pubblici li
jaqghu fil-weekends. Min ihaddem isostni li Malta tinsab fl-ghola livell
fl-Ewropea, bi 38 gurnata btala, li jigbru fihom il-btajjel pubblici u
l-l-granet l-ohra intitolati ghalihom il-haddiema skond il-ligi. L-unika pajjiz
li jgawdi l-istess numru ta’ btajjel huwa l-Awstrija. Madanakollu, meta wiehed
iqabbel iz-zewg pajjizi, zgur li Malta mhix sinjura daqs l-Awstrija. L-Olandizi
ghandhom biss 28 gurnata. L-istess l-Inglizi. L-Irlanda ghandha 29 gurnata ,
il-Belgju 30, u ahna 38 jum.
Meta Jittiehed il-Leave
Min ihaddem
joggezzjona li meta wiehed jiehu zmien fit-tul barra mix-xoghol, bhal fi
kwistjonijiet ta’ studju, paternita’ jew maternita’, mard fit-tul u cirkostanzi
bhal dawn, il-leave intitolat bil-ligi m’ghandux jibqa` fis-sehh. Min ihaddem
isostni li l-leave hu biex wiehed jaqta` mir-rutina tax-xoghol u mhux biex izid
mal-granet li jkun barra mix-xoghol. Dawn problemi jkissru lill-intraprizi,
aktar u aktar, dawk zghar. Ghax meta haddiem ikun wiehed minn elf, il-post
tax-xoghol ma tantx ihossu, izda meta haddiem ikun wiehed minn tnejn jew tlieta,
l-intrapriza tissallab. Ghalhekk wiehed ried jara l-proposti xi jfissru u mhux
issir generalizazzjoni b’daqqa ta` pinna.
Pizijiet Fuq
l-Intraprizi
Port u Trasport: Min ihaddem isostni li l-Gvern kellu jkejjel
il-piz li qed jaghbbu fuq l-intraprizi u jaghmel tajjeb ghal dawn l-ispejjez
zejjieda billi jintroduci wkoll riformi ohra li ghandhom l-intraprizi. Fost
il-pizijiet li jkiddu l-intraprizi hemm dawn; fil-kaz tan-negozji li jesportaw
din in-inefqa jehluha darbtejn; meta jimpurtaw l-materja prima u meta
jesportawha.
Dawl u Ilma: Il-kontijiet ta` l-intraprizi Maltin huma
esagerati hdejn dawk ta’ kompetituri barranin.
It-Taxxi: Il-piz tat-taxxi
fuq l-intraprizi u d-domandi kontinwi mill-awtoritajiet tat-taxxi ghal hlasijiet
minn quddiem issa saru enormi. L-istatistka turi li l-piz fuq is-sidien qieghed
dejjem joghla u dan meta l-profitti, settur b’settur, dejjem nezlin. Sar sew li
l-evazjoni bdiet tigi miggielda ghax ma kienx sewwa li min ihallas u min jevadi.
Pero r-rati gholjin li kellna qabel kienu hekk ghax il-Gvern kien jikkalkula li
mhux ser idahhal kollox. Issa li l-compliance hu ta` livell gholi hafna,
it-taxxi fuq l-intrapriza ghandhom jitnaqqsu.
Sidien
Imdejqa
Is-Sidien illum ihossu li l-Gvern mhux qed jaghti kashom.
Decizjonijiet ma jittiehdux u t-talbiet taghhom huma injorati. Pajjiz li ghandu
l-ekonomija tieghu ghan-nizla ma jistax ikollu sidien ta` l-intraprizi mghaffgin
u mdejqin. Il-prezz ta` dan ser inhallsuh ilkoll jekk min jikmanda ma
jistenbahx.
|
