|
Fin-negozju mhux kwistjoni li jekk titlef
ix-xoghol, tmur tirregistra u tittama li ssib xoghol iehor. Meta
l-kundizzjonijiet tan-negozju jinbidlu int ghandek hafna problemi x’tiffaccja.
Mhux biss il-qliegh tieghek u tal-familja tieghek, izda ghandek ukoll
il-kwistjonijiet l-ohra kollha – hlasijiet lill-banek u lill-kredituri tieghek,
hlasijiet u rabtiet mal-haddiema tieghek u hafna mpenji ta’ taxxi u rapporti
dwar likwidazzjoni, qrati, avukati u elf haga ohra. Mhux la kemm taghlaq il-bieb
u daqshekk. In-negozju f’Malta mhux tant facli li tibdih, mhux tant facli li
tmexxih bi profitt u mhux facli xejn biex taghlqu. Ghalhekk in-negozjant Malti
jixtieq li din il-kwistjoni tinqata’ halli forsi jkun jaf fejn hu u jkun jista’
jippjana ahjar ghall-futur.
Ghalhekk min qieghed fin-negozju jhares lejn
din il-kwistjoni tal-Unjoni Ewropea b’hafna aktar interess minn nghidu ahna,
pensjonant, mara tad-dar, impjegat tal-gvern, impjegat f’lukanda jew impjegat
f’korporazzjoni statali jew teacher jew professur l-Universita’, professjonista
jew benestant. Sa certu punt dawn ghandhom inqas diffikulta ghaliex jintlaqtu
tajjeb jew hazin skond kif imur il-pajjiz, kollu izda theddida diretta
lill-impjieg jew sors ta’ qliegh taghhom probabbilment li m’hemmx. Ghax nghidu
s-sewwa d-differenza bejn shubija u partnership m’hiex xi precipizju u mhux
sewwa li n-nies ikunu mgenna b’xeni ta’ disastri kemm minn naha kif ukoll minn
naha l-ohra, jekk l-ghazla tkun wahda minflokk l-ohra. Li hu zgur hu li
l-kwistjoni qed tohloq incertezza li qed tkid lil
hafna.
L-Ghazla
L-ghazla ser tolqot affarijiet ta’ mportanza li jien
inhoss li mhux qed jigu spjegati sewwa. Ir-referendum suppost li ghandu jkun
intiz biex wara li jitlestew n-negozjati dwar il-kapitoli kollha li Malta trid
titratta biex tkun tista’ tidhol fl-Unjoni Ewropea, wara li tal-Unjoni jkunu
ddeciedew li jdahhluna, l-poplu Malti jiddeciedi jekk taht il-kundizzjonijiet
miksuba jkunx irid jidhol jew le. Kwistjoni cara ta’ Iva jew Le. Iz-zewg partiti
ewlenin diga’ ddecidew irrispettivament mill-pakkett ta’ kundizzjonijiet ahhari.
Lesti. Huma qatghuha. Maghhom qatghuha wkoll l-GWU, l-UHM, c-CMTU, l-Kamra
tal-Kummerc, l-FOI, l-MEA u l-MHRA. Tal-GRTU insostnu li decizjoni titiehed meta
inkunu nafu l-pakkett kollu. Inhossu li baqa’ hafna xi jsir u l-kapitoli li
baqghu huma mportanti hafna. Mhux ghax dawk li diga’ inghalqu mhux importanti,
anzi x’uhud minnhom huma hafna importanti bhal ma huma dawk tal-free movement of
persons, l-free movement of capital, l-free movement of goods u l-free movement
to establish services.
B’dak li iffirma l-gvern s’issa, Malta
prattikament ma tista’ zzomm lil ebda cittadin ta’ pajjiz membru tal-Unjoni
Ewropea, inkluzi dawk kollha li jidhlu fl-Unjoni Ewropea ma’ Malta bhal
Pollakki, Ceki, Sloveni, Estonji, Litwanji, Slovakki, Ungerizi u Bulgari milli
jifthu negozju f’Malta, jixtru negozju f’Malta u jezercitaw xoghol bhala
self-employed f’pajjizna. Ghalkemm il-gvern jghid li hemm il-kwistjoni
tal-licenzja tan-negozji li wiehed irid igib qabel jibda jinnegozja f’Malta,
izda fil-verita’ l-gvern Malti jaf li ma jista’ jzomm l-ebda kunrattur,
negozjant jew self-employed cittadin tal-Unjoni Ewropea, meta nkunu msiehba,
b’xi skuza jew ohra milli jahdem u jixtri proprjeta’ jew jiftah negozju bi ksur
tad-dritt tal-kompetizzjoni hielsa.
Kummerc Hieles
Il-principju
fundamenti ghall-Unjoni Ewropea huwa l-kompetizzjoni u kull regolament iehor
taht l-acquis hu subordinat ghall-principju tal-kompetizzjoni. L-ebda gvern
fl-Unjoni ma jista’ johloq xkiel lill-kummercjanti milli jinnegozjaw fejn iridu
fit-teritorju kollu tal-Unjoni Ewropea bi skuza ta’ xi regolament jew iehor.
Malta zgur bhala pajjiz zghir jaqbzu fuqha hekk kif tirfes dan il-principju
fundamentali. Ghalhekk ghan-negozjant hu mportanti li din il-kwistjoni
tal-Unjoni Ewropea trid tinqata’. Ghax b’Malta barra jippjana mod, b’Malta gewwa
jrid jiffacja kompetizzjoni aktar wiesgha u sfrenata u jmexxi b’mod differenti
mill-lum. In-negozjant ghalhekk jrid li din il-kwistjoni tinqata’ u jekk jista’
jkun ma tergax tinfetah tal-anqas hames, jekk mhux ghal ghaxar, snin ohra.
Dak li jkun irid jkun jaf fejn hu halli jqies ir-riskji jew vantaggi
ghan-negozju tieghu u jippjana u jidhol f’commitment u rabtiet ta’ investiment,
xiri ta’ proprjeta’ u makkinarju u impjieg ta’ nies li jorbtuh fuq mhedda ta’
snin bla biza’ ta’ bidliet kbar. Illum ghalhekk, infatti, li hawn din
l-incertezza kollha. Mhux ghax partit irid haga u l-iehor irid ohra.
L-incertezza hi dovuta ghall-fatt li qiesna mhux kapaci niddeciedu. Min hu
f’sensih irid decizjoni u decizjoni li torbot. Jista’ jkollna izda decizjoni li
torbot? Jien nghid li nistghu. Izda dan jiddependi hafna minn dak li jiddeciedu
l-Partit Politici u mill-pressjoni li kapaci jaghmlu l-Korpi Kostitwiti u
t-Trade Unions.
X’jista’ jsir?
Kif jidher s’issa, ta’ lanqas,
il-gvern bi hsiebu jaghmel ir-Referendum hekk kif ilesti n-negozjati u wara ssir
l-Elezzjoni Generali. Mela l-poplu Malti issa ser jiffacja wahda minn dawn
is-sitwazzjonijiet:
ï‚· jirbhu tal-IVA fir-Referendum u wara jirbah
l-Elezzjoni l-Partit Nazzjonalista
ï‚· jirbhu r-Referendum tal-LE u wara jirbah
l-Elezzjoni l-Partit Laburista
ï‚· jirbhu r-Referendum tal-IVA u wara jirbhu
l-Elezzjoni l-Partit Laburista
ï‚· jirbhu r-Referendum tal-LE u wara jirbhu
l-Elezzjoni l-Partit Nazzjonalista
L-ewwel zewg sitwazzjonijiet ma tantx
jaqilghu problemi ghax ikunu decizjonijiet cari. Il-polemici jinqalghu dejjem,
izda l-poplu dara li wara li jiddeciedi f’Elezzjoni imbaghad ihallu l-gvern
jmexxi. Il-problemi jinholqu jekk jissucciedi xi wahda miz-zewg sitwazzjonijet
l-ohra.
X’ser jaghmel il-Partit Nazzjonalista jekk ir-Referendum jghid
LE u fil-gvern jerga’ jitla’ l-PN? Jabbanduna dak kollu li ilu jaghmel dwar
l-Unjoni Ewropea? Jabbanduna l-politika unika u ewlenija tieghu? Jien nahseb li
le. Probabbli jghid li Elezzjoni Generali hi aktar importanti minn Referendum u
li la l-poplu jkun tella’ fil-gvern lill-Partit Nazzjonalista dan ifisser
ghall-PN li l-Maltin iridu l-program tieghu ta’ shubija fl-Unjoni Ewropea. Il-PN
b’dan ir-ragunar jitlaq full speed lejn it-triq tas-shubija ghax jemmen b’mod
profond li kull dewmien hu ta’ hsara ghal Malta u wkoll ghax ma jemmen fl-ebda
alternattiva.
U jekk jigri bil-maqlub, ir-Referendum jghid IVA u
fil-gvern jitla’ l-Labour Party? Jsir l-istess. Le? Tal-Labour ilhom jghidu li
Elezzjoni hi aqwa minn Referendum u li f’Elezzjoni Generali l-poplu jiddeciedi
fuq programm shih. Il-Partit Laburista jsostni li l-Programm tieghu hu msawwar
fuq li Malta tidhol f’Partnership mal-Unjoni Ewropea izda li ma tkunx membru.
Il-Partit Laburista jghid zgur kif ilu jghid mill-bidu, li mandat ta’ Elezzjoni
jorbot jghid x’jghid ir-Referendum.
Meta jieqfu l-argumenti
Jekk
wiehed joqghod jahseb jghid li wara l-Elezzjoni l-argument ghandu jieqaf hemm.
Hafna ghandhom tama qawwija fir-Referendum. Jghidulek mhux referendum juri xi
jrid il-poplu hu x’inhu l-kulur politiku tal-individwu? Pero’ jidher li
r-Referendum, kuntrarjament ghal dak li qed jistennew hafna, ser ikun sar
ghalxejn. Izda dan hu li jridu l-Maltin? Veru li jridu li din il-kwisjtoni
tinqata’ fl-Elezzjoni Generali? Veru li huma hafna l-Maltin li jridu li din
il-kwistjoni tinqata’ fir-Referendum u li l-gvern li jtellghu fl-Elezzjoni ta’
wara jkun marbut li jmexxi skond ir-Referendum? Jew veru li hawn hafna Maltin li
jridu jaghzlu l-gvern irrispettivament minn dak li jghid ir-Referendum u li
l-ghazla dwar l-Ewropa ser tiristringilhom l-ghazla? Skond il-Kostittuzzjoni ta’
pajjizna gvern elett b’mandat tal-poplu jimxi skond dak il-mandat. Jigifieri
jekk ser tithaddem xi haga bhal din fejn ir-Referendum jkun jorbot jkun iridu
jsiru tibdiliet fil-Kostituzzjoni jew fil-Ligi. Qabel xi bidla zgur irid ikun
hemm ftehiem bejn iz-zewg partiti.
Kemm hu possibbli dan ma nafx. Forsi
li jista’ jsir hu li z-zewg partiti jaqblu li jekk il-vot tar-Referendum u l-vot
tal-Elezzjoni jkunu kontraditorji allura jergghu jsejhu Referendum iehor u din
id-darba t-tieni Referendum jkun jorbot. U jorbot sa kemm? Terga’ tqum
il-mistoqsija. Nahseb li ta’ lanqas sa l-Elezzjoni ta’ wara. U ghax mhux ghal
ghaxar snin? U l-mistoqsija terga’ tqum: jekk lesti jaccettaw it-tieni
Referendum ghax ma jaccettawx l-ewwel wiehed u jiftehmu kif ir-referendum isir
b’modd l-aktar fair biex b’hekk in-nies jaghzlu l-gvern li jridu bla ebda
xkiel.
Referendum
Izda hekk kif tibda titkellem fuq Referendum u
Elezzjonijiet taqa’ dejjem ghall-punt minn fejn titlaq. F’Malta d-decizjonijiet
il-kbar nohduhom fl-Elezzjonjiet Generali. Ahna mdorrijin intellghu gvern u
jorbot u jholl hu. Id-decizjonijiet il-kbar bhal dik tal-Indipendenza u
tar-Repubblika u tal-Helsien mill-Bazi Militari hekk ittiehdu wkoll. Hadhom
il-gvern anke meta ma kellux maggoranza kbira. Ir-Referendum tal-Indipendenza ma
kienx dwar jekk insirux indipendenti jew le. Id-decizjoni kienet dwar jekk hux
Indipendenti bi Gvernatur Generali bil-Monarkija jew jekk hux President u
Repubblika. Fl-elezzjoni ta’ qabel l-Indipendenza, dik tal-1962, tahwid shih
kien hawn f’Malta bi dnubiet mejta, sitt punti, sfafar u sitt partiti politici,
kollha jghidu taghhom u b’hamsa minnhom taht l-Umbrella tal-Knisja maqghudin
biss kontra Mintoff. Fost il-hamsa kien hemm min ma ried l-ebda Indipendenza u
ried membership fil-House of Lords tal-Gran Brittanja, min ried Indipendenza
fil-futur ‘l boghod, min ried dominion status u min ma jafx x’irid. Iz-zewg
partiti l-kbar izda, n-Nazzjonalisti u l-MLP, it-tnejn riedu l-Indipendenza
ghalkemm b’kostituzzjonijet differenti. Izda fir-referendum il-Maltin ma
ddecidewx dwar l-Indipendenza. Id-decizjoni dwar l-Indipendenza hadha
l-Parlament Malti. L-istess il-kwistjoni tar-Repubblika. Id-decizjoni hadha
l-Parlament Malti u l-istess l-eghluq tal-bazi militari. Il-Parlament jintghazel
f’Elezzjoni Generali. F’dawn l-okkazzjonijiet izda kien hemm fil-Parlament
maggoranza li tifrex lil’hinn mill-konfini tal-Partiti.
Is-sitwazzjoni
llum
Is-sitwazzjoni llum hi differenti. Illum il-poplu Malti jrid jiddeciedi
dwar xi haga li l-Partiti ma jaqblux dwarha u d-differenza hi fundamentali
ghall-programm taghhom. Effettivament il-Partiti qed jinbuttaw lill-Maltin biex
jiddeciedu: jekk tridu lilna dan hu l-program taghna. Ittelghuniex jekk triduna
nhaddmu l-program tan-naha l-ohra.
Il-Korpi Kostitwiti u t-Trade Unions
u issa, sa certu punt, wkoll l-Isqfijiet qed jippruvaw jgghielu lill-Partiti
Politici jahsbuha mod iehor. Ma nafx kemm il-Partiti Politici ser jibdu
fehmthom, mhux dwar l-Ewropa, dwar din fehmthom ma jibdluhiex izda dwar
ir-referendum. Jigifieri kemm Partit jew iehor lest li jmexxi, jekk il-poplu
jtih il-poter, anke jekk ir-rizultat tar-referendum ma jkunx jaqbel mal-program
elettorali. Il-probabbilita’ hi li ser tghaddi tal-Partiti ghaliex l-logika
qeghda favurihom. Jidher jigifieri li ser tiddeciedi l-Elezzjoni Generali anke
jekk hafna jippreferu li le. Wiehed ghalhekk jistenna li ta’ lanqas iz-zewg
partiti jaccettaw t-tnejn li huma li din hi
l-verita’.
|
